Niet zelden blijkt het moeilijk in te schatten hoeveel materialen er nodig zijn om een bouwwerk te realiseren. De vraag wie voor afwijkende hoeveelheden moet betalen is regelmatig onderwerp van discussie tussen opdrachtgevers en aannemers. Dat het allemaal niet zo eenvoudig is blijkt wel uit een recente uitspraak[1] van de Raad van Arbitrage waarin de plank – naar mijn smaak – wordt mis gelagen. Mogelijk is dit een gevolg van het ontbreken van de term “niet-verrekenbare hoeveelheden” in de UAV 1989.[2]
De UAV kennen drie soorten hoeveelheden, te weten “verrekenbare hoeveelheden”, “geschatte hoeveelheden” en “andere hoeveelheden”.
Verrekenbare hoeveelheden zijn in het bestek als zodanig aangeduid. Als deze hoeveelheden te hoog of te laag blijken te zijn dan moeten deze in principe worden afgerekend tegen vooraf overeengekomen verrekenprijzen.
Afwijkingen van geschatte hoeveelheden worden alleen verrekend als de afwijking meer dan 10% van de geschatte hoeveelheid bedraagt.
Afwijkingen van andere hoeveelheden worden in de UAV beschouwd als bestekswijziging en als zodanig ook verrekend.
Vaste rechtspraak van de Raad van Arbitrage was altijd dat wanneer een hoeveelheid in een bestek omschreven was als niet-verrekenbare hoeveelheid deze moest worden beschouwd als een andere hoeveelheid; dit betekende dat afwijkingen van deze hoeveelheden alleen werden verrekend als sprake was van een door de directie verlangde of voorgeschreven wijziging, dus van een bestekswijziging.
Alleen wanneer het gaat om een zogenoemd RAW-bestek[3] gold en geldt een andere regeling: blijkens de Standaard RAW Bepalingen moeten in het geval van RAW-bestekken niet-verrekenbare hoeveelheden gelijkgesteld worden met geschatte hoeveelheden. Hoewel taalkundig niet logisch geldt dus bij RAW-bestekken dat niet verrekenbare hoeveelheden toch verrekend worden als een afwijking meer dan 10% bedraagt van de in het bestek vermelde hoeveelheid, tenzij dit onredelijk zou uitpakken.
In een recent gepubliceerde uitspraak van de Raad van Arbitrage, waarin de RAW-systematiek niet aan de orde was, hebben arbiters een in het bestek als niet-verrekenbare hoeveelheid vermelde hoeveelheid toch beschouwd én afgerekend als geschatte hoeveelheid.
Een aannemer die het onderhoud van sportparken gegund had gekregen, bleek aanzienlijk minder hoeveelheden te hebben gebruikt dan in het bestek als niet-verrekenbare hoeveelheden waren vermeld. Er was sprake van een onderschrijding van bijna 40%. De arbiters zijn ervan uit gegaan dat, gelet op de regeling in de UAV voor geschatte hoeveelheden, 30% van deze onderschrijding in beginsel verrekend mocht worden. 10% van de onderschrijding behoefde de aannemer dus niet terug te geven. Zelfs die uitkomst achtten de arbiters echter onredelijk voor de aannemer. De opdrachtgeefster werd bovendien nog veroordeeld tot bijbetaling van een aanzienlijk bedrag.
Wat mij betreft een onjuist oordeel. Blijkens het bestek (dat geen RAW-bestek was) betrof het niet- verrekenbare hoeveelheden. Hoeveelheden die in het bestek vermeld zijn als niet verrekenbaar zouden dan ook daadwerkelijk niet verrekenbaar moeten zijn, tenzij de afwijkende hoeveelheid het gevolg is van een bestekswijziging. Als het aan mij ligt zou kennisorganisatie CROW er goed aan doen de RAW-bepalingen ook in die zin te wijzigen. Alle in de bouw betrokkenen zouden baat hebben bij een gelijke uitleg van het begrip niet-verrekenbare hoeveelheden; een uitleg die ook taalkundig het meest voor de hand ligt. De Raad van Arbitrage schept verwarring met zijn recente uitspraak. Laten we hopen dat de Raad met deze uitspraak niet definitief een tegenovergestelde richting is ingeslagen.
Vragen/opmerkingen? Neem contact op met Klaas Luijten, k.luijten@pharosadvocaten.nl
Op de hoogte blijven? Inschrijven nieuwsbrief
[1]11 december 2014, No 34,627
[2] In de zaak waarover arbiters hebben geoordeeld waren de Uniforme Administratieve Voorwaarden (UAV) 1989 van toepassing verklaard. Hetzelfde geldt voor de UAV 2012.
[3] De RAW-besteksystematiek is een stelsel juridische, administratieve en technische voorwaarden dat in Nederland worden gebruikt voor het samenstellen van contracten in de grond-, weg- en waterbouwsector (GWW). De afkorting RAW staat voor Rationalisatie en Automatisering Grond-, Water- en Wegenbouw.
