Op 1 juni 2010 zal de Eerste Kamer stemmen over het initiatiefwetsvoorstel “Kraken en leegstand”. Het voorstel beoogt onder andere het Openbaar Ministerie (OM) een wettelijke bevoegdheid te geven tot strafrechtelijke ontruiming van een gekraakt pand, door toevoeging van een nieuw artikel 551a aan het Wetboek van Strafvordering. Verwacht wordt dat het wetsvoorstel zal worden aangenomen en op 1 oktober 2010 in werking zal treden.
De wetswijziging is in de hand gewerkt door de uitspraak van de Hoge Raad van 9 oktober 2009. Als gevolg van deze uitspraak heeft het OM niet meer de bevoegdheid tot strafrechtelijke ontruiming, omdat dit niet in de wet is vastgelegd. Krakers hebben immers een grondwettelijk „huisrecht‟, dat inhoudt dat het binnentreden van een woning zonder toestemming van de bewoner alleen is geoorloofd, wanneer daarvoor een bij wet gegeven, duidelijk omschreven bevoegdheid bestaat. Anders dan tot dusver werd aangenomen, oordeelde de Hoge Raad dat het OM momenteel weliswaar de bevoegdheid heeft tot binnentreden en aanhouding van krakers, maar niet tot ontruiming.
Betekent dit alles dat ontruiming van een gekraakt pand niet kan plaatsvinden zolang de wetswijziging niet in werking is getreden?
Nee, allerminst.
De wetswijziging ziet namelijk alleen op een strafrechtelijke ontruiming van een gekraakt pand. Civielrechtelijke ontruiming van een kraakpand, op grond van een vonnis van bijvoorbeeld de kort gedingrechter, blijft nog steeds mogelijk. Uitgangspunt in zo’n civiele kort ge-dingprocedure is dat de eigenaar van een pand op basis van de wet geacht wordt het pand op te kunnen eisen van eenieder die het kraakt. Of de vordering tot ontruiming daadwerkelijk wordt toegewezen, hangt echter af van de hamvraag: heeft de eigenaar wel een voldoende spoedeisend belang bij ontruiming? Dat belang moet de eigenaar hard maken door aan te tonen dat hij bijvoorbeeld concrete renovatie- of ver-huurplannen heeft. De voorzieningenrechter verricht echter kritisch onderzoek en zal schijnconstructies doorprikken. Wanneer eenmaal een ontruimingsvonnis van de kort gedingrechter is verkregen, dan beschikt de eigenaar over een civielrechtelijke machtiging om zijn pand te laten ontruimen: met de hulp van het OM.
